Alleen meer jongerenwerk gaat het verschil niet maken

De laatste weken staan de nieuwsberichten vol van de roep om meer jongerenwerk! Buiten het feit dat ik hier enorm blij van wordt, betrap ik mijzelf ook erop dat ik meteen op scherp ga staan. Laat duidelijk zijn dat in mijn lijf een jongerenwerk hart klopt, vandaar dat ik ook hartstikke blij word van deze berichten! Echter, als ik zie hoe snel men destijds de transitie jeugdzorg erdoor geduwd heeft, ben ik ontzettend bang dat ook deze impuls aan het jongerenwerk adhoc en ondoordacht gaat gebeuren. Net zo adhoc en ondoordacht als destijds besloten is het jongerenwerk onvoldoende mee te nemen in de hele stelselwijziging, met als resultaat dat we wezenlijk met zijn allen niets anders zijn gaan doen met alle gevolgen van dien.

Daarnaast ben ik ook kritisch naar mijn eigen beroepsgroep. Want laten we wel wezen, als we daadwerkelijk met zijn allen het verschil willen maken dan is het nog altijd nodig dat het werkveld zorg en welzijn elkaar beter gaan vinden. En hiervoor is niet alleen een beweging van het werkveld zorg voldoende. Zolang ik actief ben als jongerenwerker is het thema “de vertrouwensrelatie” een thema wat spanningen oproept in de samenwerking tussen welzijn, zorg en handhaving. Nog steeds zie ik teveel jongerenwerkers prat gaan op deze relatie met de jongere waardoor zij het lastig vinden om de samenwerking te vinden met anderen. Gelukkig zie ik ook heel veel positieve beweging op dit vlak, maar mijns inziens nog steeds onvoldoende.

Als je het mij vraagt kun je een vertrouwensrelatie met de jongere waarvoor je werkt creëren op basis van consequent en consistent handelen, niet door het sluiten van bondjes met elkaar. De basis van consequent en consistent handelen, dat is de basis die het mogelijk maakt om integraal te werken met derden. Als de jongere immers jouw vertrouwt, vertrouwt hij ook de keuzes die jij maakt ten behoeve van hem. Het enige wat dan nog nodig is dat is transparant communiceren wanneer jij denkt dat bijvoorbeeld een samenwerking met een Centrum voor Jeugd en Gezin in jouw ogen nodig is om te komen tot de juiste ontwikkeling.

Nu snap ik als geen ander dat het belangrijk is dat jongeren in contact met je blijven op straat, of je jongerencentrum blijven bezoeken. Iets wat vaak lastig is als je teveel samenwerkt met partijen die door jongeren als bedreiging ervaren worden. Zelf heb ik hier nooit zo een last van gehad, omdat ik het mede mijn taak vind om zorg te dragen dat de jongere deze partijen niet als een bedreiging maar als een aanvulling gaat ervaren. Toch begrijp ik dat dit spanningen teweeg brengt. Echter de verharding van de hedendaagse maatschappij vraagt dat ook jongerenwerkers grenzen durven te stellen. Een stevig voorliggend veld richt zich in mijn ogen dan ook op een samenstelling van jongerenwerk waarbij preventief gewerkt wordt op alle drie de lagen van preventie namelijk primair, secundair en tertiair.

De primaire preventie richt zich met name op het voorkomen dat problemen ontstaan. Deze rol past mijns inziens het beste bij het Sociaal Culturele jongerenwerk. De jongerenwerker die middels talentontwikkeling en sociaal culturele activiteiten zich richt op de brede doelgroep jongeren. Door deze jongeren al zo vroeg mogelijk te bereiken, te leren zich nuttig te maken in de maatschappij en ze te helpen bij het ontwikkelen van hun eigen identiteit in deze maatschappij voorkom je dat er überhaupt problemen ontstaan.

Uiteraard is het een utopie om te denken dat in deze brede doelgroep jongeren nooit jongeren zitten die een misstap begaan, of scheef dreigen te groeien in hun ontwikkeling. Een sterk team jongerenwerk heeft dan ook naast de sociaal culturele activiteiten goed ambulant jongerenwerk in de wijken en jongerencoaches. Deze werkvorm richt zich erop dat jongeren actief opgezocht worden, geleerd worden verantwoordelijkheid te nemen voor dingen die even minder goed lopen, zowel individueel als collectief. Goede voorbeelden zijn ambulant jongerenwerkers die jongeren wat overlast veroorzaken te ondersteunen in het contact maken met hun buurtgenoten om samen tot oplossingen te komen. Of jongerencoaches die jongeren die om welke reden dan ook even niet lekker lopen op school, thuis of werk voldoende steun in de rug te geven om de draad weer op te pakken.

En dan hebben we nog de tertiaire preventie, het voorkomen dat symptomen verergeren. Hier komt in mijn ogen het straathoekwerk om de hoek kijken. Het gaat hier vaak om jongeren die zowel in laag 1 als in laag 2 onvoldoende hun aansluiting hebben gevonden en om welke reden dan ook zijn uitgevallen in de maatschappij. Steeds vaker zien we jongeren met bijvoorbeeld een Licht Verstandelijke Beperking terecht komen in de criminaliteit. De straatcultuur is aantrekkelijk voor ze, hier hebben ze hun heil gevonden. De reguliere hulpverlening vindt weinig tot geen aansluiting bij deze jongeren, mede doordat het aanbod niet is toegespitst om hun te begeleiden om te gaan met de verleidingen van de straat. Hierdoor is het lastig om voldoende perspectief te bieden.

Daarnaast is de reguliere hulpverlening onvoldoende in staat om contact te hebben om het contact. Dit heeft ook te maken met de indicatiestructuur. Terwijl als je deze doelgroep belicht vanuit de visie van tertiaire preventie, dan is het hoofddoel voorkomen dat een jongere verder afglijdt dan hij al doet. Het zou natuurlijk prachtig zijn als we het hele proces teruggedraaid krijgen, maar dit is niet altijd haalbaar. Soms ook omdat er een beperking aan ten grondslag ligt.

Het straathoekwerk is als geen ander in staat om bij deze doelgroep aan te sluiten, en samen met de geschikte partners te werken aan voldoende perspectief. Juist doordat men geen ingewikkelde doelen hoeft op te stellen voor een zorgindicatie, streetwise is en als het goed is geïntegreerd in de wijk en de samenleving kan deze partij voorkomen dat deze jongeren steeds dieper afzakken in het moeras van bijvoorbeeld criminaliteit. En als je het heel slim wegzet kun je er ook nog echt effectief mee besparen op dure gespecialiseerde zorg.

Mijn voorkeur heeft het dan ook dat deze rol niet per definitie vanuit dezelfde organisatie als de andere vormen van jongerenwerk wordt uitgevoerd.

Alleen als al deze vormen van jongerenwerk in staat zijn integraal met elkaar te werken ontstaat er een stevig voorliggend veld. Het zou nogal vreemd zijn als de straathoekwerker pas aan het eind van de rit in beeld komt. Maar het zou nog vreemder zijn als op alle drie de lagen onvoldoende informatie met elkaar gedeeld wordt omdat men worstelt met de vertrouwensrelatie met de jongere. De hedendaagse maatschappij vraagt een werkveld jongerenwerkers die grenzen durft te stellen om van daaruit perspectief te bieden. Ik hoop dan ook oprecht dat we met zijn allen niet alleen meer jongerenwerkers gaan inzetten, maar dat we goed gaan nadenken welke vorm van jongerenwerk we in welke situatie nodig gaan hebben. Kritisch te kijken welke vaardigheden deze jongerenwerker nodig heeft om zijn rol te kunnen uitoefenen en waar nodig in te zetten op het versterken van deze vaardigheden doormiddel van goede opleidingen. Alleen dan zijn we in mijn ogen in staat om het sociale domein voldoende te verstevigen.

#randgroepwerk #jongerenwerk #jeugdzorg #preventie #groupxlstreetcare